AARDRIJKSKUNDE WERELDVAK! De wereld om ons heen verandert voortdurend door de invloed van natuur en mens. Aardrijkskunde behandelt verschillende onderwerpen op fysisch, politiek, economisch, demografisch en sociaal-cultureel gebied. Je ontwikkelt kennis over allerlei maatschappelijke onderwerpen wereldwijd. Complexe onderwerpen kun je snel analyseren en oplossingen voor bedenken. Aardrijkskunde is een wereldvak, waarmee je de wereld kunt ontdekken. Docente aardrijkskunde 1e graads & geschiedenis. Persoonlijk Coach en opleider in de school - Post-HBO. NLP MASTER - Erkend - Society of NLP - VS. drs. Rini van der Pol Sliedrecht NL Parttime woonachtig: * Rome Italië 2012 - 2016 * Ankara Turkije 2016 - 2020 Contact: rinivanderpol@gmail.com

donderdag 25 maart 2010

woensdag 17 maart 2010

Chili Zware aardbeving voor de kust van Chili 2010


Chili koploper zware aardbevingen

Zaterdag 27 februari 2010 vond voor de zuidkust van Chili een aardbeving plaats met een kracht van 8.8 op de schaal van Richter. Daarmee komt de beving in de top vijf van de zwaarste gemeten aardbevingen. Het gebied waarin de beving plaatsvond heeft al het wereldrecord in handen: in 1960 werd hier een beving van 9.5 op de schaal van Richter gemeten. De beving en de daaropvolgende tsunami richtte in een flink gebied schade aan. Een echte humanitaire ramp zoals in Haiti lijkt het gelukkig niet te worden. Flinke naschokken zullen er nog wel plaatsvinden. Bij een beving is de sterkste naschok rond een magnitude kleiner dan de hoofdschok (in dit geval dus rond de 7.8).



Locatie van de aardbeving, met de vele naschokken in de eerste paar dagen

Tektoniek

De westkust van Zuid-Amerika wordt gevormd door de Andes, het resultaat van het botsen van het lichte continent Zuid-Amerika met de oceanische korst van een deel van de Stille Oceaan. Die oceanische plaat, de Nazca plaat, schuift met een vaart van gemiddeld 8 centimeter per jaar onder Zuid-Amerika. Dat gaat niet elke dag met een tiende van een millimeter, maar in schokken: de aardbevingen.


Plaattektonische situatie en epicentrum van de beving. Pijlen geven de bewegingsrichting van de platen aan.

Al lang onrustig

Dit deel van Chili heeft een indrukwekkende geschiedenis als het om aardbevingen gaat. Sinds 1973 zijn er al 13 bevingen waargenomen van meer dan 7.0 op de schaal van Richter. In 1960 vond op circa 230 kilometer zuidelijker dan de beving van 27 februari al de grootste beving die ooit gemeten is plaats (9.5 op de schaal van Richter, geel rondje met kruis op figuur hieronder). 870 kilometer meer naar het noorden was het in 1922 raak: een beving met een sterkte van 8.5 (gele rondje met kruis op figuur hieronder).

De delen van de breuk die bij deze twee bevingen hebben bewogen staan op onderstaande figuur aangegeven als de geel gearceerde gebieden. Bij de beving van 27 februari 2010 vond beweging plaats op een stuk van de plaatgrens (breuk) dat bij de vorige bevingen vast bleef zitten en niet had bewogen. Dat betekende dat de spanning juist op dit deel erg is toegenomen in de afgelopen decennia. Er werden wel kleinere aardbevingen waargenomen, maar geen daarvan was groot genoeg om de spanning te ontladen. Dat is nu waarschijnlijk wel gebeurd.



Aardbevingen en plaatgrenzen in Zuid-Amerika. Elk rondje geeft een beving groter dan 7.0 aan, de diepte toont de kleur. Locatie van de beving van 27 februari (geel sterretje) en van de beving in 1960 en 1922 in Chili (geel rondje met kruis).

Als we nog verder terug gaan in de tijd: in meren in het gebied zijn landverschuivingen aangetroffen die alleen door aardbevingen van 8.0 en hoger kunnen worden veroorzaakt. Deze verschuivingen geven aan dat de afgelopen 10.000den jaren er al om de 500 tot 1000 jaar aardbevingen van rond de 9.0 plaats hebben gevonden.

Op de USGS site staat de lijst met bevingen in Chili voor de afgelopen decennia. Kortom: geen verrassing, zo'n zware beving hier. Chili ligt voorlopig weer voorop in de strijd om de zwaarste aardbevingen nadat Sumatra flink genaderd was.

Verschillen met Haiti

De beving in Haiti was met 7.0 op de schaal van Richter een relatief kleine beving, in vergelijking met deze beving in Chili. De schaal van Richter is logaritmisch, dat betekent dat een beving van 8.0 10x zwaarder is dan een beving van 7.0. De hoeveelheid energie die er bij vrijkomt neemt zelfs met 32x toe. De beving in Chili was dus bijna 32x32 keer zo zwaar, laten we zeggen 800 keer. Ook al is de schade in Chili aanzienlijk, er zijn veel minder slachtoffers gevallen. Hoe komt dat?

1. De beving op Haiti vond ondieper plaats (ca 10 kilometer), waardoor er relatief veel energie van de beving het aardoppervlak direct bereikte. De beving in Haiti vond plaats door het langs elkaar bewegen van twee platen, terwijl de beving in Chili kwam door het tegen, en onder elkaar bewegen van 2 platen. Dat maakt indirect dus wel een verschil in slachtoffers, omdat bevingen bij beweging langs elkaar over het algemeen minder diep zijn dan bevingen in een subductiezone

2. De beving op Haiti vond plaats direct onder het eiland, de beving in Chili een stuk uit de kust

3. Chili heeft een flinke geschiedenis met bevingen van dit kaliber en is er dus meer op ingesteld. Huizen en infrastructuur zijn steviger, al konden veel constructies deze 8.8 beving ook niet hebben. In ieder geval bouwen ze in Chili weinig huizen van betonplaten die los op elkaar liggen, zoals in Haiti.

4. Het gebied waar de beving in Chili plaatsvond is een relatief dunbevolkt gebied. De dichtsbijzijnde stad Chillan, ligt op ongeveer 100 kilometer van het epicentrum

5. De beving op Haiti veroorzaakte geen tsunami, die in Chili wel. Daar is een relatief groot deel van de schade en doden in Chili door gekomen.


Een doorsnede door de Andes, links de oceaan, rechts Zuid-Amerika. De bolletjes geven aardbevingen en hun diepte weer. Duidelijk is de onderduikende Nazca-plaat te zien. De beving van 27 februari (sterretje) vond plaats op het contact tussen de platen.


Ook op een kaartje is uit de verdeling van de aardbevingen van 1990 tot nu en de diepte waarop ze plaatsvonden duidelijk te zien dat de oceanische korst van de Nazca-plaat onder Zuid-Amerika duikt. Bron: USGS

Meer Sumatra

De beving in Chili is veel meer vergelijkbaar met de aardbeving die in december 2004 Sumatra trof. In een subductiezone schuiven platen niet zonder meer onder elkaar. De platen hebben op hun contact nogal wat wrijving, waardoor de naar beneden bewegende plaat (Nazca) de bovenliggende plaat (Zuid-Amerika) een beetje mee naar beneden sleurt. Als de spanning op het contact tussen de platen groot genoeg wordt, schiet de oceanische korst plots naar beneden en de Zuid-Amerikaanse plaat omhoog. Daarbij wordt de hele waterkolom die daar op ligt opgetild: een tsunami.



Een tweede doorsnede met interpretatie van de vorm en samenstelling van de platen.

Samengesteld en geschreven door dr. Bernd Andeweg

Link: bewerkt naar
http://www.falw.vu.nl/nl/voor-het-vwo/wetenschap-in-gewone-woorden/Aardwetenschappen/aardbeving/Aardbeving-chili-2010.asp